ثبت ملک در سامانه املاک: عواقب حقوقی عدم ثبت برای مالکین و مستأجران
عدم ثبت ملک در سامانه املاک می‌تواند شما را با جریمه، مالیات یا حتی محرومیت از خدمات دولتی روبه‌رو کند. همین حالا بخوانید تا دیر نشده!
در سال‌های اخیر، دولت جمهوری اسلامی ایران با هدف شفاف‌سازی وضعیت املاک، پیشگیری از فرار مالیاتی، و سامان‌دهی به بازار اجاره‌بها، سامانه‌ای تحت عنوان سامانه ملی املاک و اسکان کشور راه‌اندازی کرده است. ثبت ملک در سامانه املاک نه‌تنها یک الزام قانونی است، بلکه پشتوانه‌ای برای احقاق حقوق مالکین و مستأجران در موارد اختلاف و دعاوی حقوقی به شمار می‌رود.
با توجه به تأکید مکرر نهادهای حاکمیتی، عدم ثبت ملک در این سامانه می‌تواند پیامدهای متعددی از جمله جریمه‌های مالیاتی، محرومیت از خدمات دولتی، و حتی بروز مشکلات قضایی را برای هر دو طرف معامله به همراه داشته باشد. در این مقاله به صورت جامع و تحلیلی به بررسی ابعاد مختلف این موضوع خواهیم پرداخت.
فهرست مطالب
ثبت ملک در سامانه املاک چیست و چرا اهمیت دارد؟
مسئولیت‌های قانونی مالک در قبال ثبت ملک
وظایف و حقوق مستأجر در قبال ثبت ملک
ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم
پیامدهای حقوقی و قضایی عدم ثبت
مثال‌هایی از پرونده‌های واقعی یا فرضی
سوالات متداول درباره ثبت ملک در سامانه املاک (FAQ)
نتیجه‌گیری و توصیه‌های حقوقی برای مالکین و مستأجرا
ثبت ملک در سامانه املاک چیست و چرا اهمیت دارد؟
سامانه املاک و اسکان کشور، به نشانی اینترنتی amlak.mrud.ir، بستری است که از سوی وزارت راه و شهرسازی جهت جمع‌آوری، مدیریت و تحلیل اطلاعات مربوط به وضعیت سکونتی، مالکیت، و کاربری املاک ایجاد شده است. ثبت ملک در سامانه املاک به دولت امکان می‌دهد تا:
-
نظارت بهتری بر بازار اجاره و خرید و فروش مسکن داشته باشد؛
-
از خانه‌های خالی مالیات دریافت کند؛
-
عدالت در تخصیص یارانه‌ها و خدمات اجتماعی را بهبود بخشد؛
-
فرار مالیاتی را شناسایی و کاهش دهد.
مطابق با مصوبات شورای عالی مسکن و قانون بودجه سالیانه کشور، ثبت اطلاعات ملک و سکونت در این سامانه برای کلیه مالکان و مستأجران الزامی است.
مسئولیت‌های قانونی مالک در قبال ثبت ملک
وظایف مالک
بر اساس بخش‌نامه‌های وزارت راه و شهرسازی، مالکان موظف‌اند کلیه املاک خود اعم از مسکونی، تجاری و اداری را در سامانه املاک ثبت نمایند. این ثبت شامل اطلاعات زیر است:
-
مشخصات دقیق ملک (نشانی، کد پستی، نوع کاربری)
-
وضعیت سکونت یا اجاره
-
اطلاعات هویتی مالک و مستأجر (در صورت وجود)
-
بارگذاری سند مالکیت
پیامدهای عدم ثبت برای مالک
ثبت‌نکردن ملک در سامانه ملی املاک ممکن است باعث بی‌اعتباری سند، جریمه مالیاتی و محرومیت از خدمات دولتی شود.
در صورت عدم ثبت ملک، مالک ممکن است با پیامدهای زیر مواجه شود:
-
جریمه مالیاتی بابت خانه خالی طبق ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم؛
-
عدم امکان انتقال سند رسمی در دفاتر اسناد رسمی؛
-
محرومیت از خدماتی چون یارانه‌ها، انشعابات جدید، و تسهیلات بانکی؛
-
تعلیق قراردادهای اجاره فاقد ثبت رسمی؛
-
بروز مشکلات حقوقی در صورت بروز اختلاف با مستأجر یا خریدار.
وظایف و حقوق مستأجر در قبال ثبت ملک
نقش مستأجر در تکمیل اطلاعات
اگرچه مسئولیت اصلی ثبت ملک بر عهده مالک است، اما مستأجر نیز وظایفی در این زمینه دارد، از جمله:
-
تأیید صحت اطلاعات قرارداد اجاره در سامانه؛
-
ارائه کد ملی و شماره تماس جهت ثبت به عنوان ساکن؛
-
همکاری با مالک در هنگام بارگذاری اطلاعات.
عواقب عدم ثبت ملک برای مستأجر
در صورت عدم ثبت ملک اجاره‌ای در سامانه، مستأجر نیز با پیامدهایی مواجه می‌شود:
-
عدم برخورداری از حمایت قانونی در برابر تخلیه‌های ناگهانی یا افزایش غیرقانونی اجاره؛
-
عدم امکان استفاده از برخی تسهیلات دولتی مانند یارانه مسکن یا کمک‌هزینه اجاره؛
-
نبود سند معتبر برای اثبات سکونت رسمی در یک آدرس خاص (مثلاً برای مدارس یا مهاجرت).
بررسی قوانین و مقررات مرتبط
ماده ۵۴ مکرر قانون مالیات‌های مستقیم
طبق این ماده قانونی:
«واحدهای مسکونی واقع در شهرهای با جمعیت بیش از ۱۰۰ هزار نفر که بیش از ۱۲۰ روز در سال خالی باشند، مشمول مالیات بر خانه‌های خالی می‌شوند.»
این قانون تأکید دارد که تنها واحدهایی که در سامانه ملی املاک ثبت شده باشند، ملاک بررسی برای اخذ مالیات خواهند بود.
مصوبات وزارت راه و شهرسازی
وزارت راه به عنوان متولی سامانه املاک، طی بخش‌نامه‌های متعدد اعلام کرده است که ثبت ملک برای کلیه اشخاص حقیقی و حقوقی الزامی بوده و عدم انجام آن، تخلف محسوب می‌شود. این مقررات به ادارات ثبت، شهرداری‌ها، بانک‌ها و دفاتر اسناد رسمی ابلاغ شده تا بر اجرای آن نظارت داشته باشند.
پیامدهای حقوقی و قضایی عدم ثبت ملک در سامانه املاک⚖️
موارد حقوقی و شکایات احتمالی
عدم ثبت ملک ممکن است به شکل‌گیری دعاوی قضایی منجر شود. به‌عنوان مثال:
-
دعوی اثبات اجاره یا مالکیت در شرایطی که سند رسمی ثبت نشده باشد؛
-
درخواست تخلیه اضطراری از سوی مالک بدون اثبات اجاره‌نامه رسمی؛
-
رد ادعای سکونت توسط مراجع قانونی در موارد اختلاف خانوادگی، طلاق، یا ارث.
مثال فرضی
فرض کنید مستأجری بدون ثبت رسمی ملک در سامانه، با صاحب‌خانه‌ای اختلاف پیدا کند و مالک تصمیم به تخلیه فوری بگیرد. بدون ثبت قرارداد در سامانه، مستأجر نمی‌تواند از حقوق خود مانند مهلت قانونی برای تخلیه یا دریافت ودیعه دفاع مؤثری داشته باشد.
سوالات متداول درباره ثبت ملک در سامانه املاک❓
سوالات حقوقی متداول در مورد ثبت ملک را پیش از مواجهه با مشکلات، همین حالا بخوانید.
۱. آیا ثبت ملک در سامانه املاک برای املاک روستایی نیز الزامی است؟
بله، اما اولویت با املاک شهری است. در املاک روستایی نیز در صورت داشتن سند رسمی یا سکونت دائم، ثبت توصیه می‌شود.
۲. چه کسانی مشمول مالیات بر خانه‌های خالی هستند؟
کلیه مالکانی که خانه‌ی مسکونی خالی از سکنه دارند و ملک خود را در سامانه ثبت نکرده‌اند یا سکونت در آن تأیید نشده است.
۳. آیا ثبت ملک نیاز به پرداخت هزینه دارد؟
خیر، ثبت اولیه در سامانه املاک رایگان است. اما برخی خدمات مانند استعلام سند ممکن است مشمول هزینه شوند.
۴. اگر اطلاعات اشتباه ثبت شده باشد، چه باید کرد؟
مالک یا مستأجر می‌توانند با ورود به حساب کاربری خود در سامانه، نسبت به ویرایش اطلاعات اقدام کنند.
۵. آیا مستأجر هم باید در سامانه ثبت‌نام کند؟
خیر، اما باید اطلاعات خود را جهت ثبت سکونت در اختیار مالک قرار دهد و تأیید نهایی را انجام دهد.
نتیجه‌گیری و توصیه‌های حقوقی برای مالکین و مستأجران
با آگاهی از توصیه‌های حقوقی ثبت ملک، جلوی مشکلات مالی و قانونی را از همین حالا بگیرید.
ثبت ملک در سامانه املاک نه‌تنها یک اقدام قانونی و الزامی است، بلکه ضامن حقوق طرفین در قراردادهای ملکی محسوب می‌شود. برای مالکان، ثبت ملک مانع از بروز جریمه‌های مالیاتی و محرومیت از خدمات دولتی می‌شود. برای مستأجران نیز ثبت صحیح اطلاعات، پشتوانه‌ای در دعاوی حقوقی و برخورداری از مزایای اجتماعی است.
با توجه به پیامدهای سنگین عدم ثبت، توصیه می‌شود:
-
مالکین حتماً نسبت به ثبت کامل و دقیق ملک در سامانه اقدام کنند.
-
مستأجران پیش از امضای قرارداد اجاره، از ثبت ملک توسط مالک اطمینان حاصل کنند.
-
در صورت پیچیدگی حقوقی، از مشورت با وکیل متخصص در امور ملکی بهره گرفته شود.
«اگر درباره ثبت ملک و مسائل حقوقی آن سؤال دارید، با یک مشاور حقوقی مطمئن تماس بگیرید.»
بیشتر بخوانید: مزاحمت ملکی
بدون دیدگاه